[100.lpp.]
124.
[Ar pāvesta legāta Modenas Viļuma starpniecību 1226.g. 16.martā ieceltie] šķīrējtiesneši nosaka Rīgas pilsētas Daugavgrīvas klosteŗa robežas; 1. Daugavas labā pusē klosterim pieder novads starp strautu [Dūņupi], kas no Ropažu [Ķīšezera] ietek Daugavā, starp jau minēto ezeru, Langas upi, Gauju, jūŗu un Daugavu; 2. minētos ūdeņos visi var brīvi zvejot, izņemot Mīlgrāvi un klosteŗa ūdeņus, kur zvejas tiesības pieder vienīgi mūkiem; 3. klosteŗa novadā nevienam citam nav atļauts ganīt lopus, šķīt apiņus, dēt [biškokus] un apcirst ozolus, izņemot kuģu labošanai un kuģinieku zirgu ganīšanai; 4. vienīgi mūkiem pieder dzirnavu tiesības Dzirnavu grāvī [Mīlgrāvī]; 5. Daugavas kreisā krastā klosteŗa robeža sākas pie Zobenbrāļu grāvja un iet tālāk no strauta uz strautu, no koka uz koku, līdz Zemgales ceļam, Pelei [Buļļupei] un Lielupes ietekai jūŗā; 6. novads minētās robežās, ieskaitot Daugavu, pieder mūkiem, izņemot [Mangaļu] salu, kas paliek zobenbrāļiem; 7. ne naminkiekiem, ne mūkiem nav atļauts ganīt savus lopus pārnovadā, ne arī cirst ozolus - tie tiek rezervēti tikai klosterim. Rīgā, 1226.g. 17.martā.
Rīgā, Pilsētas iekšējā archīvā, kaps. a, n.4, pergamenta orīģināls ar 6 zīmogiem; pēc orīģināla. - 13.g.s. dorsuālija: De terminis inter cives et monachos Dunemundense. - Iespiests: Monumenta Livoniae Antiquae, t. IV, p. CXLII, n.8 (ar vienu izlaistu teikumu) un pēc tā LUB., I. n.80; pareizs teksts: LGU., I. n.8. - Sal.: J.Straubergs, Rīgas vēsture, I., 60.lp. Rīgā, 1936.
In nomine patris et filii et Spiritus sancti, amen. Ego Lamb[ertus] scolasticus de Stendale, ego Ludolfus de Hanover canonicus Lubicensis, ego Lud[erus] Humbrechtin de Sosatia in causa, que inter abbatem et monachos Dunemund[enses] ex una et cives Rigen[ses] parte altera super terminis marchie et confiniis vertebatur, taliter arbitramur. Citra Dunam totum civibus relinquatur, quicquid monasterium possidebat citra rivulum[1], qui de stagno Rodempois[2] egreditur in Dunam, in quo rivulo habent monachi molendinum, conservato tamen monachis citra predictum rivulum molendini illo spatio, quod est intra eundem rivulum et fossatum novum, quod tendit a stagno in Dunam, quod spatium[3] debet esse in latitudine [101.lpp.] lxxx cordarum[4] ab illo capite, ubi dictum fossatum intrat in stagnum, et latitudinis centum 1 cordarum ab alio capite, ubi idem fossatum intrat Dunam, et sic ab uno capite ad aliud, predictum novum fossatum procedat lineariter et directe, licet predictus molendini rivulus in locis pluribus torqueatur. In eodem etiam rivulo nemini liceat nisi monachis facere molendinum. Ipsis autem liceat in eodem rivulo quotcunque facere voluerint molendina et rivulum, si placuerit, intra suos terminos ampliare. Quicquid autem intra predictum fossatum, stagnum Rodempois, Laghenam[5], Thoredam[6], mare et Dunam concluditur, habeant et possideant dicti monachi pacifice ac quiete. Ita quod infra predictos terminos nemini liceat pascua vel humulum habere, arbores fodere vel quercus incidere, preter quam ad necessitatem reparandarum navium in littoribus adiacentibus confractarum, Equis autem hominum ex contrarietate temporis in portu detentorum gramina depascere liceat in terminis supradictis. Piscationes vero in predictis aquis omnibus sint communes, exceptis gurgustiis, que unicuique sicut iuste possident, reservantur. In rivulo autem predicti molendini et in aqua, que monasterio adiacet, et in rivulo, qui de stagno ducitur contra monasterium per mericam et in introitu vel in exitu predictorum rivulorum nemini facere liceat, quod fratribus noceat, nec piscari, nisi solis fratribus supradictis. Ultra Dunam autem termini fratrum taliter distinguantur. Ab ipsa ripa Dune, in loco, ubi dicebatur arbor sancti Nichol[ai] et fuerit fossatum [inter monachos et fratres milicie, secundum idem fossatum] usque in aquam proximam, et deinde ascendendo per ripam aque, aqua remanente a dextris usque ad locum, qui est directe oppositus aqua mediante fossato, quod est ultra eandem aquam, et deinde usque ad quercum combustam et deinde directe transeundo aquam usque ad mellifluam quercum et deinde directe in aquam, que vocatur Morditze, sicut citius itur ad aquam, et deinde citra aquam descendendo usque ad locum, qui est oppositus primo rivulo, qui influit predictam aquam ex alia parte, et inde transeundo aquam in ipsum rivulum, et per rivulum usque ad duas abietes quasi coniunctas et de loco abietum directe usque ad pinum, que est inter ijos montes, et deinde directa linea transeundo per medium, sive sit palus sive sit aqua, ultra ultimam aquam usque ad locum, ubi per siccum incipit via Semigallorum, et deinde, hoc est de principio vie, mensuretur directa linea usque in flumen Semigallorum[7], ubi vicinius adiacet ipsum flumen Semigallorum, que linea per medium dividatur, et in media linea incipiatur descendendo divisio ipsius mirice usque ad aquam, ita quod terminus inferior sit in ipso littore, recte in eo loco, qui est medius inter os Pele[8], que iuxta mericam intrat Dunam, et os fluminis Semigallorum, ubi intrat in mare. Ita quod mensuratio spatii inferioris, quod per medium dividi debet, ut iam dictum est, scilicet ab ore Pele ad os fluminis Semigallorum, non fiat per miricam, sed circumeundo per littora maris et Dune, et sic, quicquid adiacet flumini Semigallorum et quicquid est extra terminos supradictos, in partem civium cedat. Quicquid autem concluditur infra terminos supradictos, etiam in Dunam, sit libera possessio monachorum. Insula quoque, que [102.lpp.] dicitur Ramesholm[9], dictis fratribus libera relinquatur. Pascua autem non liceat civibus habere intra terminos monachorum, nec monachis in terminis laicorum. Ligna vero cedere utrisque liceat in terminis utrorumque, preter quercus, que salve monachis reserventur. Hec igitur de voluntate domini W[ilielmi] Mut[inensis] episcopi, apostolice sedis legati, domini Al[berti] episcopi, Io[hannis] prepositi, et V[olquini] magistri fratrum milicie et partium consensu concordi voluntate statuimus, sicut ipsorum testatur appensio sigillorum. Actum in Riga. Anno incarnationis Dominice mccxxvi. Xvi kalendas Aprilis.
[1] Dūņupe
[2] Kopīgs nosaukums Ķīšu un Juglas ezeriem.
[3] Sūnu sala.
[4] Mērauklā (corda) bij 10 olektis, bet vēlākā Vidzemes mērnieku olektī 0,609 m.
[5] Langas upe.
[6] Gauja.
[7] Lielupe, bet tālak os fluminis Semigallorum nozīmē Lielupes ieteku jūŗā pie Buļļu ciema, kur pēc A.Bīlenšteina domām atradās Zemgales osta (portus Semigallorum).
[8] Pele šķiet būt lībju nosaukums (pala) tagadējai Buļļupei jeb Bolderājai, kas savieno Lielupi un Daugavu.
[9]
Laikam tag. Mangaļu sala (Magnusholm). Visi paskaidrojumi pēc N.Buša LGU.,
I, 9.-10.lp. Iekavās
iespraustais teikums izlaists Bunges
LUB., I n.80.
_______________________________________________________________________
Ievietots: 10.01.2003.